Wilco Plantenga
6 september 2023
Je bent nét door je knie gegaan en hebt te horen gekregen dat je voorste kruisband gescheurd is. Als je bij een orthopeed bent geweest is de kans erg groot dat je gehoord hebt dat je geopereerd moet worden als je weer je sport wilt beoefenen. Maar is dat wel zo? Op dit moment wijst het beste onderzoek uit dat dit lang niet altijd nodig hoeft te zijn.
Het wordt op veel plaatsen nog hardnekkig volgehouden en verteld: als je je kruisband hebt gescheurd, is de enige manier om weer je sport op te pakken dat je geopereerd wordt. Doe je dit niet, dan gaat dit je niet lukken. Uit de praktijk, maar recentelijk ook steeds meer uit onderzoek, blijkt echter dat dit lang niet altijd moet.
Vele sporters op laag én hoog niveau kunnen hun niveau weer halen zonder dat een operatie nodig is. Zo is inmiddels uit meerdere onderzoeken gebleken dat na een operatie vs. geen operatie er, op passieve stabiliteit van de knie na, er geen lange termijn verschillen zijn tussen beide groepen. Gemiddeld gaan even veel mensen weer sporten op hun niveau, gemiddeld blijven er evenveel klachten over en ook lijkt er gemiddeld geen grotere kans op slijtage in de knie bij wel of niet opereren.
Even door op de ‘passieve stabiliteit’. De passieve stabiliteit van de knie (hoe veel voor en zijwaartse beweging er in de knie zit als bijvoorbeeld een fysio verschillende testen doet) wordt gemaakt door je verschillende kniebanden. Dit is alleen niet je enige vorm van stabiliteit, je hebt ook nog een actieve stabiliteit van de knie. Deze stabiliteit wordt door de spieren en pezen gemaakt en is te trainen. In veel gevallen zie je dat wanneer de actieve stabiliteit van de knie flink opgetraind wordt, de passieve stabiliteit minder nodig is. Je kunt dan dus prima functioneren en sporten met iets minder van die passieve stabiliteit.
Waarom wordt dan toch bijna iedereen geopereerd? Als je het aan mij vraagt, is het een kwestie van gewenning. Vroeger was het de enige manier om weer een anatomisch ‘normale’ knie te krijgen, en dus werd het zo gedaan. Tegenwoordig zit er ook nog aan dat het vanuit de verzekeraars haast verplicht wordt om voor een operatie te kiezen. Ga je voor een operatie, dan krijg je namelijk een jaar fysiotherapie vanuit het basispakket vergoed voor je herstel. Doe je dit niet, dan heb je enkel je aanvullende verzekering en moet je vaak veel meer zelf betalen. Wil je of kun je dit niet, dan ben je overgeleverd aan een operatie.
Voor-/nadelen van een kruisband operatie
Tijd om eens specifiek naar de voor- en nadelen van wel of niet opereren te kijken. Zoals altijd zijn er voor- en nadelen aan zowel een operatie als wanneer je ervoor kiest om niet te opereren.
Nadelen van een voorste kruisband operatie:
- Infectie van de wonden na de operatie
- Embolieën/trombose in de bloedvaten
- Aanhoudende zwelling in het kniegewricht
- Het scheuren van de nieuwe kruisband
- Het ontstaan van klachten aan de spiergroep waar de donorpees vandaan is gehaald (bijvoorbeeld aanhoudende zwakte of verkorting van de spier)
- Het kost veel meer
- Het beste onderzoek wat we hebben wijst uit dat de kans op terugkeer naar je sport niet veel groter is dan in andere gevallen.
Voordelen van een voorste kruisband operatie
- De passieve stabiliteit van de knie is meestal beter.
- De ‘normale’ knieanatomie is hersteld (hoewel de nieuwe kruisband nooit mer helemaal zoals de oude wordt)
- Een beter voorspelbare tijdslijn voor terugkeer naar sport
- Als je eerst voor alleen fysiotherapie gaat, en je later alsnog besluit om jezelf te opereren, dan is er de kans dat je voelt alsof de eerste periode ‘verloren’ tijd is.
Nadelen van het niet opereren van de kruisband
- De voorste kruisband zou niet zichzelf kunnen helen, waardoor je mogelijk meer instabiliteit in de knie overhoudt. Dit kán leiden tot een grote kans op nevenschade aan bijvoorbeeld de meniscus.
- Het is niet de ‘normale’ gang van zaken om niet te opereren. Dit kan je op kritiek komen te staan van trainers, medespelers of familie/vrienden.
- Als je later alsnog besluit om voor een operatie te gaan kan het gezien worden als uitstellen van executie.
- In Nederland krijg je alleen een chronische fysiotherapie code als je wél geopereerd wordt. Als je ervoor kiest om het zonder operatie te doen, moet je uiteindelijk waarschijnlijk meer zelf betalen dan wanneer je geopereerd wordt.
Voordelen van het niet opereren van de kruisband
- De voorste kruisband krijgt je mogelijkheid om zichzelf te herstellen
- Er zijn geen risico’s die te maken hebben met een operatie
- Er is geen schade in andere pezen en spieren waar de donorpees vandaan zou komen
- Het kost minder
- Meestal een snellere terugkeer naar sport en normale activiteiten
- Je kruisband kan maar één keer scheuren, je hoeft dus geen angst meer te hebben dat hij nogmaals gaat.
- Het beste onderzoek wijst uit dat dit de voorkeur heeft boven het opereren, en een operatie kan altijd nog.
Conclusie
De lange termijn uitkomsten als je kijkt naar wél of niet opereren van een voorste kruisband verschillen dus niet zoveel. Aan het doen van een operatie zitten kleine maar reële risico’s. Zonder operatie revalideren heeft óók nadelen, echter heb je altijd de mogelijkheid om alsnog te opereren mocht dit nodig zijn.
Als we alleen daarnaar kijken is het aan te raden om eerst niet te opereren en alleen voor fysiotherapie te gaan. Echter is jouw specifieke situatie natuurlijk altijd leidend. Ga voor je een keuze maakt ook altijd in overleg met je (gespecialiseerde) fysio en orthopeed. Heb je hulp nodig bij het beslissen wat het beste voor je is? Neem dan contact op. Wil je meer informatie over hoe het VKB-programma er hier uitziet? Kijk dan eens hier.